Pensioen is bij een scheiding vaak het ondergeschoven kindje
Vaak wordt bij echtscheiding het pensioen als laatste, als het al besproken wordt, doorgenomen en berekend. Meestal wordt er alleen gewezen op het scheidingsformulier dat aan de pensioenuitvoerder moet worden opgestuurd, ingevuld en wel! Hiermee laat je de pensioenuitvoerder weten dat je gescheiden bent en dat het pensioen verdeeld moet worden. Maatwerk komt vrijwel nooit voor, terwijl dat in de meeste situaties wenselijk is. Het meeste geld zit (naast de woning) namelijk vaak in de pensioenpot. Hoeveel geld moet er in een pensioenpot zitten om iemand vanaf zijn 67ste van bijvoorbeeld € 20.000 per jaar te voorzien? Waarschijnlijk een stuk meer dan de waarde van een inboedel. Om die reden is het altijd slim om pensioenzaken tijdens een scheiding te bespreken en indien nodig de pensioenpot anders te verdelen.
Is de huidige wettelijke pensioenverdeling wel de beste keuze ?
De standaard pensioenverdeling heet ‘verevening’ (de Wet Verevening Pensioenrechten bij Scheiding, WVPS). Het is in de wet zo geregeld dat jij de helft van het ouderdomspensioen van je ex krijgt. Het gaat dan om het deel ouderdomspensioen dat tijdens jullie huwelijk is opgebouwd. Dit krijg je pas als hij met pensioen gaat.
‘Verevening’ niet per se de beste keuze
Er zijn situaties waarin ‘verevening’ niet per se de beste keuze is. Stel dat je 10 jaar ouder bent dan je ex, dan kan je lang op je pensioendeel wachten! Als je 10 jaar jonger bent dan krijg je je pensioendeel misschien boven op je salaris, ofwel tegen een hoog belastingtarief. Bovendien moet je dit pensioendeel zelf bij je ex gaan verhalen als je bent vergeten het formulier bij je scheiding in te vullen. Ik zie vaak dat mensen zich pas bewust worden van deze consequenties als de pensioenleeftijd bereikt is. Dat is dan pas jaren na de echtscheiding. Op dat moment kun je niks meer veranderen en ben je te laat. De pensioenuitvoerder verwerkt namelijk alleen de afspraken die mensen zelf tijdens de echtscheiding gemaakt hebben.
Conversie wordt de nieuwe standaard en het nabestaandenpensioen vervalt
Naast de standaard wettelijke methode die ‘verevening’ heet kun je kiezen tussen twee andere opties: ‘verrekening van het pensioen met ander vermogen’ of ‘conversie’. Minister Koolmees van Sociale Zaken wil dat ‘conversie’ de nieuwe standaard wordt. Dat betekent dat het pensioendeel waar jij recht op hebt direct in jouw eigen polis belandt. Dit potje keert uit als jij met pensioen gaat. Zeker bij een leeftijdsverschil is dat wel zo praktisch. Een ander aspect wat mee kan spelen om voor conversie te gaan is de emotionele kant. Bij conversie is er nogmaals een eigen polis , en kom je je ex niet meer tegen op pensioendatum bij betalingen van pensioengelden als hij of zij met pensioen gaat. Het nabestaandenpensioen komt dan te vervallen omdat dit wordt toegevoegd aan het eigen potje. Bij verevening is er wel, behalve bij een nabestaandenpensioen op risicobasis, recht op een nabestaandenpensioen.
Het nabestaandenpensioen is een uitkering als je ex overlijdt. Na de scheiding heet dit ‘bijzonder nabestaanden pensioen’.
Gevolgen uitblijven van nabestaandenpensioen na scheiding
Je kunt in financiële problemen komen als je partneralimentatie ontvangt en je ex overlijdt. In dat geval lijkt nabestaandenpensioen wel handig, maar uit ervaring blijkt dat dit ook bij de huidige wettelijke regeling toch vaak te weinig is. Soms is er zelfs helemaal geen nabestaandenpensioen na een scheiding. Dit ligt namelijk aan de regeling van de pensioenuitvoerder.
Pensioenverweer
Een vergaande mogelijkheid is om pensioenverweer aan te dragen. Indien aantoonbaar de ex-partner in de financiële problemen raakt na het overlijden en er geen recht op nabestaandepensioen is kan er worden afgedwongen om hier een passende voorziening voor te treffen. De ex-partner mag dan niet de veroorzaker(ster) zijn van de duurzame ontwrichting van het huwelijk. Dan maakt pensioenverweer geen kans. Het moet gaan om een voorziening waar hij/zij vooruitzicht op had gedurende het huwelijk en die wegvalt na echtscheiding. Dit zou in situaties kunnen voorkomen bij een pensioenregeling waar het nabestaandepensioen op basis van risico is verzekerd. Hier zit namelijk geen waarde in gedurende de looptijd voor pensioendatum. Bij echtscheiding valt er dus in feite niets te verdelen. De kans van slagen van pensioenverweer is echter 50/50.
Kan er ook gekozen worden voor andere afspraken en hoe leg ik dat vast?
Ja. In het echtscheidingsconvenant kan worden vastgelegd dat er vermogen wordt verdeeld in plaats van pensioenverevening . Een voorbeeld kan de echtelijke woning zijn waar een overwaarde in zit en die wordt toebedeeld aan een van de twee. Dit kan dan in de plaats komen van pensioenverevening (verrekening). Een praktisch probleem kan dan wel zijn dat er een waardeberekening moet zijn van het pensioen en dat is vaak niet snel geregeld. Maar als hij een goed gevulde pensioenpot heeft en zij de woning wil hebben (met overwaarde) dan kan hij zijn pensioen behouden. Op haar pensioendatum zal zij dan wellicht de woning moeten verkopen en met de winst een pensioen regelen.
Laat u goed adviseren, het blijft maatwerk
Het nieuwe wetsvoorstel van Minister Koolmees lijkt een standaardisering te worden. Onduidelijk is of hiervan mag worden afgeweken. Ruimte voor maatwerk is wel zo belangrijk. Laat het goed uitzoeken wat de mogelijkheden zijn. Een goed team van specialisten kan dat in kaart brengen. Bij Scheiding Goed Geregeld bestaat dat team uit advocaat/mediator Glenda Raap en een financieel planner. Deze twee experts adviseren over alle aspecten die hiermee te maken hebben. Bij de meeste scheidingen zit u met maar één expert tegelijk aan tafel. Hierdoor blijven één of meerdere onderdelen van een scheiding vaak onderbelicht, met als gevolg dat mensen achteraf vaak spijt hebben over de gemaakte afspraken.
Praktische Tips
Na echtscheiding kan nog binnen 2 jaar melding worden gedaan aan de pensioenuitvoerder d.m.v. speciale meldingsformulieren.
Op www.mijnpensioenoverzicht.nl kan met de DigiD code een overzicht worden gedownload van de lopende en toekomstige pensioenaanspraken.
Een overlijdenrisicoverzekering vastgelegd in het echtscheidingsconvenant kan een gezamenlijke oplossing zijn voor het vervallen van het nabestaandenpensioen.